Vonesat e gjuhës janë një simptomë kryesore e çrregullimit të spektrit të autizmit (ASD), që përfshin:
- gjuhë e kufizuar ose e vonuar
- gjuhë e përsëritur
- ekolalia (papagalli)
Ndërhyrjet që synojnë aftësitë gjuhësore dhe komunikuese luajnë një rol vendimtar në menaxhimin e ASD, duke synuar përmirësimin e këtyre aftësive dhe rritjen e aftësive të përgjithshme të komunikimit.
Si ndikon autizmi në të folur?
ASD mund të ndikojë në të folur në mënyra të ndryshme, duke përfshirë sa vijon:
Zhvillimi i vonuar i të folurit dhe gjuhës: Fëmijët autikë mund të fillojnë të flasin më vonë se moshatarët e tyre ose të kenë vështirësi me aftësitë gjuhësore. Rreth 40-70% e fëmijëve autikë përjetojnë vonesa gjuhësore.
Ekolalia: Individët autikë mund të përsërisin fjalët ose frazat që dëgjojnë, menjëherë ose pas një vonese.
Vështirësi me aftësitë e bisedës: Njerëzit autikë mund ta kenë të vështirë të fillojnë biseda dhe të angazhohen në komunikim para-prapa.
Toni ose ritmi i pazakontë i të folurit: Disa individë autikë mund të flasin me një zë të sheshtë, robotik ose në një mënyrë të kënduarit.
Vështirësi me komunikimin joverbal: Sfidat mund të përfshijnë të kuptuarit ose përdorimin e gjesteve, shprehjeve të fytyrës dhe gjuhës së trupit.
Fjalimi i përsëritur ose i stereotipizuar: Disa njerëz autikë mund të përfshihen në fjalime të përsëritura ose të shkruara, të tilla si përsëritja e frazave ose rreshtave.
Kuptimi fjalë për fjalë i gjuhës: Individët autikë mund të kenë vështirësi të kuptojnë gjuhën figurative, shakatë, sarkazmën ose shprehjet idiomatike.
Cilat lloje të terapisë së të folurit përdoren për të ndihmuar njerëzit autikë?
Terapia e të folurit për individët autikë shpesh përfshin qasje të ndryshme të përshtatura për nevojat e tyre specifike. Këto mund të përfshijnë:
Analiza e sjelljes së aplikuar (ABA): ABA zbërthen aftësitë e komunikimit në hapa të menaxhueshëm për përmirësim.
Sistemi i komunikimit të shkëmbimit të figurave (PECS): Kjo teknikë përdor kartat e fotografive për të ndihmuar komunikimin joverbal. Një studim i vitit 2020 me tre fëmijë zbuloi se PCES përmirësoi aftësitë e komunikimit me 51.47%. Ata përdorën më shumë fjalë, të cilat i ndihmuan të flisnin dhe të ndërvepronin në mënyrë më efektive.
Trajnimi i aftësive sociale: Kjo ndërhyrje mëson ndërveprimin dhe komunikimin efektiv në mjediset sociale.
Terapia e sjelljes verbale (VBT): VBT fokusohet në përdorimin funksional të gjuhës, duke i ndihmuar individët të kuptojnë se si të përdorin fjalët për të komunikuar nevojat, dëshirat dhe ndjenjat.
Trajtimi i përgjigjes kryesore (PRT): PRT rrit motivimin dhe reagimin për të ndihmuar në përmirësimin e komunikimit.
Programi Hanen: Kjo qasje fokusohet në ndërtimin e aftësive gjuhësore përmes aktiviteteve ndërvepruese, të bazuara në lojë dhe u mëson prindërve se si të krijojnë mjedise të pasura me komunikim në shtëpi.
Ora e dyshemesë: Pjesë e DIR – një model zhvillimor, dallime individuale, i bazuar në marrëdhënie të zhvillimit njerëzor (DIR), Floortime përmirëson komunikimin duke ndjekur drejtimin e fëmijës në lojë.
Terapia e çrregullimeve të tingullit të të folurit: Kjo ndërhyrje fokusohet në përmirësimin e artikulimit dhe qartësisë së të folurit.
Terapia orale-motore: Kjo terapi synon muskujt e prodhimit të të folurit për qartësi dhe koordinim.
Çfarë duhet të presësh gjatë terapisë së të folurit për autizmin?
Në terapinë e të folurit për ASD, individët mund të presin një vlerësim gjithëpërfshirës, i cili mund të përfshijë një test dëgjimi dhe një plan trajtimi të personalizuar të përshtatur për nevojat dhe qëllimet e tyre specifike të komunikimit.
Terapistët shpesh përdorin një sërë teknikash, të tilla si ndihmat vizuale, histori sociale dhe luajtje me role.
Sa kohë i duhet një personi autik terapisë së të folurit?
Kohëzgjatja e terapisë së të folurit për autizmin ndryshon në bazë të nevojave dhe progresit individual, zakonisht duke përfshirë muaj në vite. Frekuenca mund të variojë nga disa seanca në javë në seanca më pak të shpeshta me kalimin e kohës.
