Pra, ju keni një hundë që rrjedh, një fyt të lënduar ose një kollë bezdisëse dhe dëshironi ta largoni sa më shpejt të jetë e mundur.
Me shumë gjasa, do të drejtoheni te lozenget, Lemsip ose Vicks apo Paracetamol. Por, sipas ekspertëve, kurat që përdornin mbretërit e Anglisë mund të jenë po aq qetësuese.
Edhe pse disa kura të lashta të ftohjes sugjerojnë të zieni kokën e një bufi ose të lyeni ballin me jashtëqitje dhie për të lehtësuar një dhimbje koke, ka disa kura disi më pak ekstreme që mund të funksionojnë vërtet.
Dr. Kathryn Maude, një specialiste e mjekësisë mesjetare nga Arkivi Kombëtar në Kew, zbuloi dy receta të shekullit të 15-të në dokumentet e Mbretit Henri VI.
Njëra ishte për të qetësuar një të ftohtë në kokë, tjetra për të pastruar kongjestionin. “Imagjinoni një Vicks VapoRub mesjetar,” tha ajo.
Recetat, një për një – kompresa bimore për kokën dhe thithje avulli nga birra e, fara sinapi dhe arrëmoskat, u zbuluan midis dokumenteve të ndryshme nga Kancelaria, zyra e shkrimeve të Mbretit.
Dr. Maude shpjegoi se “birra e vjetër” nuk ishte aq e çuditshme sa tingëllon, pasi nënkuptonte birrë të fortë dhe cilësore të vjetëruar, jo birrë të prishur.
Kompresa për kokën me temperaturë kërkonte një përzierje të kamomilit, sherebelës, betoni dhe purslanit të egër, të gjitha bime autoktone të Mbretërisë së Bashkuar dhe të zakonshme në atë kohë.
“Do t’i përzieni këto dhe do t’i vendosni në formë komprese mbi kokë. Kompresat ishin pjesë e zakonshme e mjekësisë mesjetare. Mund të krahasohet me përdorimin e një shisheje të ngrohtë uji”, tha Dr. Maude.
Por Dr. Maude shpjegon se ka edhe kura më të pazakonta për simptomat e një të ftohti të zakonshëm.
Një kurë e shekullit të 18-të për një fyt të lënduar, e shkruar në një fletore nga aristokratja skoceze Lady Augusta Murray, sugjeron shpëlarjen e fytit me një kombinim uthulle dhe vere port.
“Shpëlarësi më i mirë për një fyt të lënduar, veçanërisht nëse është i natyrës së prishur, është një sasi e barabartë vere port, uthulle dhe çaj sherebele, me pak mjaltë dhe lëng lëvore [të përzier], jo pluhur i lëvores, vetëm lëngu”, shkruan ajo.
Dr. Maude shpjegon se “lëvorja” që përmendet është ndoshta lëvorja e cinçonës, e cila u soll nga Amerika e Jugut si një kurë e supozuar për malarien.
Një kurë tjetër nga shekulli i dhjetë, gati 1,000 vjet më parë, e regjistruar në librin Bald’s Leechbook që ruhet në Bibliotekën Britanike, përdor gjithashtu një përzierje uthulle dhe bimësh.
Receta kërkon celandinë (një bimë me lule të verdha), e shtypur me uthull dhe e lyer në kokë dhe ballë për të shëruar një dhimbje koke.
Në një recetë tjetër për “një njeri që ka një kollë të rrezikshme” e shkruar nga murgesha Gilbertine rreth shekullit të 13-të, sugjerohet përzierja e sherebelës, qimnonit dhe piperit pluhur, duke i zier së bashku me mjaltë për të bërë një shurup. Ajo shton se duhet ta pini çdo mbrëmje dhe mëngjes.
Megjithatë, shënimet nga një dorëshkrim mjekësor i shkruar në Mesjetë i quajtur Leiden Leechbook përmbajnë receta mjaft të çuditshme.
Njëra sugjeron që njerëzit me dhimbje koke të ziejnë dhe të hanë kokën e një bufi, ndërsa një tjetër sugjeron përzierjen e jashtëqitjes së dhisë me uthull dhe lyerjen e saj në ballë.
Edhe pse nuk duhet të mbështeteni në këto metoda të çuditshme nëse ndiheni të sëmurë, kurat që përfshijnë thithjen e një avulli të nxehtë ose pirjen e një shurupi të ëmbël mund të kenë një efekt qetësues.
Mjekja nga Londra, Dr. Philippa Kaye, provoi recetën e Mbretit për pastrimin e kongjestionit dhe tha se kombinimi i avullit dhe sinapit pastroi sinuset, por gjithashtu i shkaktoi lot në sy dhe dhimbje koke.
“Përfitimet e inhalimit të avullit janë të njohura: ai ndihmon në zbutjen e mukusit në hundë dhe sinuse, lehtëson një fyt të lënduar dhe ngjirje, megjithëse mund t’i arrini këto efekte edhe mbi një tas ose tigan me ujë të nxehtë”, tha Dr. Kaye.
Profesori Ron Eccles, një ekspert i shkencave biologjike në Universitetin Cardiff dhe ish-drejtori i Qendrës për të Ftohtin e Zakonshëm, gjithashtu thotë se avulli i nxehtë ose një pije e ngrohtë e ëmbël mund të ndihmojë për të ftohtin.
Në një studim të vitit 2008, ai zbuloi se pirja e një lëngu të nxehtë me ribes të zi siguron lehtësim të menjëhershëm nga një hundë që rrjedh, kollë, teshtitje, fyt i lënduar, të dridhura dhe lodhje.
Profesori Eccles beson se çdo pije e nxehtë e ëmbël ka të njëjtin efekt, duke zbutur mukusin dhe lehtësuar frymëmarrjen. Ai shton se pije të tilla promovojnë prodhimin e pështymës, e cila qetëson fytin.
