Depresioni, tërheqja sociale, refuzimi i shkollës, vetëdëmtimi, ankthi, çrregullimet e të ngrënit, idetë vetëvrasëse.
Rreth 1 në 7 adoleshentë në mbarë botën vuajnë nga një çrregullim mendor i diagnostikuar. Në Evropë ka më shumë se 11 milionë të mitur që vuajnë nga një problem i shëndetit mendor dhe rreth 2 milionë në Itali. Me rastin e Ditës Botërore të Fëmijëve dhe Adoleshentëve më 20 Nëntor , ekspertët e Spitalit të Fëmijëve Bambino Gesù, tregojnë shenjat paralajmëruese që u duhen kushtuar vëmendje dhe këshillat për krijimin e një ambienti familjar që promovon shëndetin mendor të fëmijëve. “Në 10 vitet e fundit, konsultimet neuropsikiatrike në dhomën e urgjencës së spitalit janë rritur me 500%”, thotë Stefano Vicari, drejtues i neuropsikiatrisë së fëmijërisë dhe adoleshencës në Bambino Gesù.
Shenjat paralajmëruese që prindërit duhet t’i kushtojnë vëmendje të veçantë janë “ndryshimet, veçanërisht kur ato janë të papritura dhe të zgjatura me kalimin e kohës”. Kur një fëmijë ose adoleshent fillon të shfaqë shenja shqetësimi psikologjik, këto në fakt shoqërohen me ndryshime emocionale dhe të sjelljes, që mund të kenë të bëjnë me performancën e shkollës, me një përkeqësim të papritur, shfaqjen e vështirësisë për të fjetur gjatë natës, përkeqësimin e zakoneve të të ngrënit (të hahet gjithashtu shumë, të ngrënit pak, të ngrënit keq), braktisja e një aktiviteti sportiv që ushtrohej me kënaqësi, tërheqje sociale, nervozizëm dhe inat i theksuar ose anhedonia e tepruar, pra vështirësia për të ndjerë kënaqësi për gjërat që më parë jepnin kënaqësi.
“Natyrisht që të gjithë adoleshentët shfaqin këto modele sjelljeje herë pas here – shpjegon Vicari – Por kur këto qëndrime bëhen të përditshme, përfaqësojnë një ndryshim të qartë në krahasim me sjelljen e zakonshme në javët apo muajt e fundit, atëherë është mirë të kërkoni ndihmë”. Këmbanat e alarmit mund të jenë edhe fizike: ky është rasti i vetëdëmtimit, i cili po rritet me shpejtësi, sidomos tek adoleshentët e rinj (13-14 vjeç). Edhe shtimi ose humbja e papritur dhe e tepërt e peshës, mund të jetë një shenjë se fshihet një çrregullim i të ngrënit.
Këshilla e parë është të jesh atje. Si cilësia ashtu edhe sasia e kohës së kaluar me fëmijët tuaj është e rëndësishme. Është e rëndësishme të gjesh gjithashtu kohë për të heshtur me ta. Ju nuk keni nevojë t’i tregoni vazhdimisht atij se çfarë të bëjë dhe çfarë të mos bëjë. Shembulli është shumë më i rëndësishëm. Është e rëndësishme t’i dëgjoni dhe të shihni se çfarë bëjnë.
“Për ta bërë këtë ju duhet të gjeni kohën – shpjegon Vicari – Është thelbësore të garantoni një prani fizike pranë fëmijëve tuaj. Përndryshe komunikimi rrezikon të bëhet kryesisht funksional dhe direktiv: Lahuni, studioni, rregulloni, a e keni paketuar çantën? Mesazhi që duhet t’u transmetohet fëmijëve është ‘nëse keni nevojë për mua, unë jam këtu’.
Një aspekt tjetër qendror i krijimit të një mjedisi optimal për fëmijët është t’u mundësojë atyre, të ndërtojnë marrëdhënie, madje edhe brenda familjes. Një studim që përfshin të mitur, të cilët ishin në gjendje të përballonin më mirë distancimin dhe kufizimet sociale gjatë Covid 19, tregoi rëndësinë e të jetuarit në një familje të madhe, ku flasim dhe luajmë, lexojmë dhe bëjmë aktivitet fizik.
Lëreni fëmijën të mërzitet : Mërzia nuk është gjë e keqe. Përkundrazi. Në jetën e përditshme, të kesh kohë në dispozicion për të mos bërë asgjë, do të thotë të inkurajosh kreativitetin dhe imagjinatën. Të imagjinosh gjëra që është e vështirë të gjesh në kohën e organizuar fort që kanë fëmijët.
Parandaloni aksesin në medikamente të mbajtura në shtëpi. Vetëvrasja është shkaku i dytë kryesor i vdekjes tek adoleshentët. Gëlltitja e parregullt e barnave është në fakt metoda më e përdorur. Prandaj është thelbësore që ilaçet në shtëpi të mos jenë lehtësisht të arritshme, duke i mbajtur të mbyllura.
Kufizimi i aksesit në pajisjet elektronike (kompjuterët, telefonat inteligjentë, etj.) dhe mediat sociale, është një tjetër element që ndihmon në parandalimin e shfaqjes së problemeve të mundshme psikiatrike. Në fakt, varësitë kanë një rol vendimtar në rritjen e patologjive psikiatrike. Të gjitha llojet e varësive, si varësia nga droga ashtu edhe varësia nga bixhozi. “Fëmijët sot fillojnë të përdorin kanabinoidë qysh në shkollën e mesme”, thotë Vicari dhe “rreth 1 në 3 të mitur frekuenton pikat e basteve ose luan letra gërvishtëse”. Varësia nga pajisjet elektronike dhe interneti ka efekte negative në tru, aktivizohen të njëjtat zona që aktivizohen me një varësi ndaj substancave kimike.
” Në vitin 2013, çmimet e celularëve ranë dhe u bënë më të aksesueshme për të gjithë – shpjegon Vicari – Fëmijët tani kanë akses, shpesh pa kontroll, në një mjet fantastik, por që fsheh gracka të mëdha. Sot, të miturit kanë akses në shumë informacione, të çdo lloji si, nëpërmjet internetit, të cilit në fakt i delegohet një pjesë e funksionit edukativ, që duhet t’u takojë prindërve dhe shkollës.
Kur prindërit ndeshen me disa nga shenjat paralajmëruese që mund të tregojnë praninë e një problemi neuropsikiatrik, është e rëndësishme të kërkoni ndihmë. “ E rëndësishme për të nënvizuar është se del në shesh – përfundon Vicari – Prandaj ftojmë prindërit t’i kushtojnë vëmendje shenjave treguese. Edhe sot ka një stigmë të madhe, kulturore dhe sociale, për të folur hapur për çrregullimet psikiatrike. Është në vend të kësaj është e rëndësishme të flisni për të dhe të kërkoni ndihmë, sepse duke iu drejtuar atyre që kujdesen, mund të shëroheni.”/ ANSA
