Shumë analistë prisnin se rezistenca e Ukrainës do të shtypej brenda ditësh. Por edhe pas një viti, ushtria ukrainase po vazhdon të përballet me sukses me një forcë shumë më të madhe, duke zmbrapsur arritjet fillestare të rusëve në Kharkiv dhe Kherson, njëherësh duke mbajtur linjën në rajonin e kontestuar të Donbasit
“Kur të na sulmoni, do t’i shihni fytyrat tona. Jo shpinat tona, por fytyrat tona”.
Ishin fjalët e presidentit ukrainas, Volodymyr Zelensky, disa orë pasi Vladimir Putini filloi pushtimin e tij më 24 shkurt 2022.
Ishin fjalë profetike. Shumë analistë prisnin se rezistenca e Ukrainës do shkatërrohej brenda ditësh. Por për një vit, ushtria ukrainase është përballur me një forcë shumë më të madhe, duke zmbrapsur arritjet fillestare të rusëve në Kharkiv dhe Kherson, njëherësh duke mbajtur linjën në rajonin e kontestuar të Donbasit.
Në këtë proces, ukrainasit i kanë shkaktuar humbje mahnitëse ushtrisë ruse dhe kanë nxjerrë në pah taktikat e vjetruara, udhëheqjen bajate dhe moralin e brishtë të një force më mbresëlënëse në paradë sesa në fushën e betejës.
Në të kundërtën, njësitë ukrainase janë treguar të shkathëta dhe të përshtatshme, duke shfrytëzuar teknologjinë e dronëve, komandën e decentralizuar dhe planifikimin e zgjuar operacional për t’i shfrytëzuar dobësitë sistematike të armikut të tyre.
Dhe pakkush do të kishte vënë bast se një vit pas kësaj lufte, forcat ajrore të vjetruara të Ukrainës do të ishin ende në fluturim.
Shembulli ukrainas i kundërpërgjigjes
Ndoshta një nga shembujt më mbresëlënës të shkathtësisë ukrainase u spikat në ditën e parë të pushtimit, kur një forcë e madhe sulmuese me helikopterë rusë pushtoi një aeroport në periferi të kryeqytetit Kiev, duke kërcënuar se do ta kthente në urë vendimtare për rritje të përforcimeve të mëtejshme pushtimi.
Natën tjetër, forcat speciale ukrainase, të mbështetura nga artileri e saktë, depërtuan në bazë, vranë dhjetëra parashutistë rusë dhe çaktivizuan pistën. Koncepti rus i operacioneve, i provuar me kaq besim në tavolina, po shkatërrohej qysh në fazën e parë.
Ky veprim nënvizoi vendosmërinë e Zelenskyyt (“Kam nevojë për municion, jo për një udhëtim”, tha ai ndërsa refuzoi një ofertë nga Shtetet e Bashkuara për evakuim nga Kievi), siç bëri edhe kundërshtimi i shkëputjes së vogël në Ishullin e Gjarpërinjve me përgjigjen e tyre popullore ndaj një luftanije ruse, një veprim që u bë meme kombëtare brenda pak orësh.
Një muaj më vonë, kolona ruse që u përplas përgjatë autostradave në veri të Kievit u tërhoq, sikur se edhe batalionet në lindje të kryeqytetit. Moska e përshkroi rishpërndarjen si një “gjest vullneti të mirë”. Por ishte i pari nga shumë ndryshime të planeve luftarake të Rusisë, i ilustruar nga ndryshimet e rregullta të komandës dhe shtrëngimi po aq i rregullt i duarve midis blogerëve ushtarakë.
Shkathtësia e ukrainasve është përforcuar nga infuzionet e pajisjeve perëndimore, shumica prej të cilave i takojnë një gjenerate më të mirë se armatura ruse. Si fillim, ishin armët antitank britanike dhe amerikane dhe dronët sulmues turq që ndihmuan ndalimin e lëvizjes ruse drejt Kievit duke goditur në krahët e kolonave të ekspozuara, duke zënë pritë në pikat e cenueshme përgjatë rrugëve të tyre të telegrafuara të afrimit.
Mobilizimi i vonuar perëndimor
Më vonë u zbuluan sisteme të sakta raketash HIMARS me shumë lëshime, artileri me rreze të gjatë nga Franca, Polonia dhe gjetkë, që i mundësonin Ukrainës të degradonte postet komanduese ruse, depot e municionit dhe depot e karburantit. Mbledhja dhe përpunimi i inteligjencës në kohë reale (i mbështetur nga NATO-ja), u integrua, duke krijuar një fushë beteje ku njësitë ukrainase zbuluan objektivat më shpejt se forcat e rënda ruse.
Sistemet e mbrojtjes ajrore kanë zbehur breshëritë e raketave dhe dronëve rusë dhe kanë dekurajuar forcat e saj ajrore që të kryejnë misione drejtpërdrejt mbi hapësirën ajrore të Ukrainës.
Por ka pasur një vonesë të rregullt dhe të kushtueshme midis asaj që ukrainasve u nevojitet shumë dhe kur ajo dorëzohet. Siç tha një zyrtar ukrainas për televizionin CNN këtë muaj: “Ne kishim nevojë për ndihmë dje dhe na është premtuar nesër. Dallimi mes së djeshmes dhe së nesërmes është jeta e njerëzve tanë”.
Përsëritja e fundit e këtij boshllëku është përleshja pas muajsh mjegullimi për të siguruar tanke Leopard 2, Challengers dhe Abrams M-1. Janë jashtëzakonisht superiore ndaj tankeve kryesore ruse. Por numrat janë të paqartë – duke filluar nga disa dhjetëra në 300 sosh – dhe madje i pari nuk do të jetë në fushë beteje deri në prill dhe më pas duhet të integrohet në grupet e betejës me formacion të kombinuar, të gatshme për luftën kundër armikut.
“Ne kemi nevojë për predha”
Por në këtë përvjetor të parë të pushtimit rus, Ukraina ka nevoja më urgjente sesa tanket kryesore të betejës. Gjatë turneut dy-javor të një ekipi të CNN në pozicionet e vijës së parë të frontit, ky refren bëri jehonë herë pas here: “Ne kemi nevojë për predha”.
Një ushtar ukrainas u shfaq në televizion javën e kaluar dhe tha: “Ne kemi nevojë për predha, predha dhe, edhe një herë, predha”.
Ndërkohë që Ukraina po kryen stërvitet për pajisjet perëndimore, po përpiqet gjithashtu të luftojë me armaturën e epokës sovjetike, duke i kërkuar botës municione dhe pjesë këmbimi të kalibrit të madh. “Deficiti i municioneve” është thembra e saj e Akilit, përballë rezervuarit të madh rus të sistemeve të artilerisë dhe raketave.
“Është e qartë se ne jemi në një garë logjistike”, tha javën e kaluar sekretari i përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg.
Lista e blerjeve e Ukrainës, për të mbizotëruar, mund të ndahet tani në njërën anë (predha, më shumë mbrojtje ajrore dhe raketa dhe raketa me rreze më të gjatë veprimi) dhe në tjetrën (tanke, bateri Patriot dhe bomba me diametër të vogël të lëshuara nga toka të njohura si GLSDB me një distancë prej gati 160 kilometra që janë premtuar nga SHBA-ja).
Rreziku i përhershëm
Një mësim që rusët kanë mësuar është vendosja e qendrave logjistike përtej mundësive të sulmeve, kështu që koha e dërgesave të GLSDB-së dhe e sistemeve me rreze më të gjata të premtuar nga Mbretëria e Bashkuar në Ukrainë është shumë e rëndësishme – për të mposhtur me saktësi.
Fondacioni për Mbrojtjen e Demokracive me bazë në Uashington pret që “GLSDB-të e para nuk do të mbërrijnë deri në këtë vjeshtë, ka të ngjarë të mungojnë ofensivat e pritshme ruse dhe ukrainase që do të përcaktojnë trajektoren e ardhshme të luftës”.
Përtej të tashmes dhe të ardhmes, zyrtarët ukrainas janë të frustruar nga kategoria “kurrë”, e cila aktualisht përfshin avionë luftarakë F-16 dhe raketa amerikane ACTM, me një rreze veprimi prej 300 kilometra.
Aleatët e Ukrainës kanë refuzuar vazhdimisht të ofrojnë çdo gjë që do t’i mundësonte Ukrainës të godiste territorin rus, një vijë e kuqe e vërejtur siç duhet nga Moska.
Viti i parë i këtij konflikti ka sjellë mjaft surpriza, por javët e ardhshme duket se do të sjellin një sulm akoma më intensiv rus në pika të ndryshme përgjatë vijës së frontit gjarpërues nga Kharkiv në Zaporizhzhia – për të përmbushur qëllimin e deklaruar të Kremlinit për të pushtuar pjesën tjetër të rajoneve Luhansk dhe Donjeck.
Disa zyrtarë perëndimorë presin që forcat ajrore ruse – kryesisht të pashfaqura në aksion deri më tani – të bëhen komponent më i rëndësishëm i planit të betejës ruse. “Ne e dimë se Rusia ka një numër të konsiderueshëm avionësh në inventarin e saj dhe shumë kapacitete të mbetura”, tha javën e kaluar sekretari amerikan i Mbrojtjes, Lloyd Austin.
Ndërsa preludi i sulmit fillon, komanda e lartë ruse mund të mos ndihet e inkurajuar. Përpjekjet e përsëritura për të avancuar në zonën e Vuhledarit (ndoshta një laborator për fushatën më të gjerë) kanë shkuar keq.
Edhe dështimi për ta shitur Bakhmutin si fitore për Kremlinin përpara përvjetorit është një kujtesë se rusët janë më të aftë të shkaktojnë shkatërrim sesa të marrin territor. Operacionet efektive të armëve të kombinuara u kanë shpëtuar batalioneve ruse.
Kapacitetet e kufizuara ruse
Zyrtarë të lartë amerikanë, britanikë dhe ukrainas i kanë thënë CNN se janë skeptikë se Rusia ka grumbulluar fuqi punëtore dhe burime për të bërë përfitime të rëndësishme.
“Kjo ka të ngjarë më shumë të jetë aspirative sesa realiste”, tha një zyrtar i lartë ushtarak amerikan javën e kaluar, me forcat ruse që lëvizin përpara se të jenë gati, për shkak të presionit politik nga Kremlini.
Shefi i shtabit të përgjithshëm rus, Valery Gerasimov, u vu në krye të drejtpërdrejtë të fushatës në Ukrainë muajin e kaluar, duke bërë që analistja e Randit, Dara Massicot, të thotë se “mundësia që rusët t’i kërkojnë forcës së tyre të lodhur për të bërë diçka që nuk mund ta përballojë rritet në mënyrë eksponenciale”.
Nëse kjo ofensivë e shumëpritur dështon, pas mobilizimit të 300.000 burrave, cili është hapi tjetër për Kremlinin?
Nëse sjellja e kaluar është parashikuesi më i mirë i sjelljes së ardhshme, Putini do të dyfishojë përpjekjet. Ndoshta do të ketë mobilizim të dytë (të padeklaruar), dyfishim të sulmeve raketore që synojnë paralizimin e infrastrukturës ukrainase, madje edhe përpjekje për të shpërndarë konfliktin. SHBA-ja ka shprehur alarmin për atë që i sheh si përpjekje ruse për të destabilizuar Moldavinë në krahun jugor të Ukrainës, akuza që Moska i ka hedhur poshtë.
I vetmi libër lojërash që ka funksionuar për rusët në këtë konflikt është shpërdorimi i asaj që kanë para tyre, kështu që nuk ka mbetur asgjë për të mbrojtur. E kemi parë këtë në Severodonetsk, Lysychansk, Popasna dhe mbi të gjitha në Mariupol.
Qetësi para “tërbimit rus”
Nëse Rusia do të kapte pjesën e Donjeckut, ende në duart e Ukrainës, kjo do të kërkonte prishjen e një zone me madhësinë e Connecticutit. Tashmë ka probleme me furnizimin me municione në vijat e frontit rus, sipas zyrtarëve ukrainas dhe perëndimorë.
Një kundërsulm i suksesshëm nga forcat ukrainase, veçanërisht me një shtytje në jug përmes Zaporizhzhisë drejt Melitopolit, do të rriste akoma më shumë rrezikun për Kremlinin.
Në shtator, Putin paralajmëroi se “në rast të një kërcënimi për integritetin territorial të vendit tonë dhe për të mbrojtur Rusinë dhe popullin tonë, ne me siguri do të përdorim të gjitha sistemet e armëve të disponueshme për ne. Ky nuk është një blof”.
Rusia e konsideron Melitopolin dhe pjesën më të madhe të Ukrainës jugore si territor rus pas referendumeve të rreme vjeshtën e kaluar.
Por Ukrainës do t’i duhet kohë për të mbledhur tanke, automjete luftarake dhe pajisje të tjera për të thyer linjat ruse, të cilat janë më të thella dhe më të dendura se sa ishin disa muaj më parë.
Është e mundur, ndoshta edhe e mundshme, që pas një shpërthimi tërbimi këtë pranverë, konflikti do të kalojë në një fazë të dhunshme, me pak ndryshime midis dëmeve të pamëshirshme dhe viktimave të mëdha.
Himni kombëtar ukrainas ëndërron që “Armiqtë tanë do të zhduken, si vesa në diell…”
Ama, jo më 2023.
Përktheu: Rexhep Maloku/Koha
