Pasaportat dhe kartat e identitetit zvicerane nuk tregojnë kurrë se ku ka lindur një person, por komuna nga kanë ardhur paraardhësit e tyre. Pse eshte kjo?
Nëse keni jetuar për një kohë në Zvicër, me siguri keni vënë re disa veçori unike zvicerane.
Për shembull, vendi i lindjes së një personi nuk është aq i rëndësishëm, të paktën për qëllime administrative, sesa ku qëndrojnë rrënjët e tij ose të saj stërgjyshore – domethënë nga kanë ardhur paraardhësit e tyre.
Që nga mesi i shekullit të 18-të, vendi i origjinës – Heimatort në gjermanisht, lieu d’origine në frëngjisht dhe luogo di attinenza në italisht – është transmetuar nga babai te fëmijët dhe nga burri te gruaja.
Megjithatë, që nga viti 2011, gratë kanë qenë në gjendje të mbajnë vendin e tyre (d.m.th., të babait) të origjinës në dokumentet zyrtare në vend që të marrin automatikisht atë të burrit të tyre.
Si lindi ky sistem?
Kjo mund të duket si një mënyrë e komplikuar për të identifikuar njerëzit, por në fakt tregon se edhe në vitet 1700, zviceranët ishin pragmatikë dhe kishin aftësi të mira organizative.
Fshatrat dhe komunat kishin detyrimin të mbanin një regjistër të qytetarëve të tyre, duke regjistruar të gjitha lindjet, martesat, vdekjet dhe largimet – një sistem që i kishte hapur rrugën zyrave të gjendjes civile të sotme.
Komunat gjithashtu duhej të ndihmonin në financimin e përfitimeve sociale të qytetarëve të tyre, edhe nëse ata nuk jetonin më në komunitetin fillestar. Megjithatë, në vitin 2012, parlamenti e hoqi këtë detyrim.
Pse në dokumentet zyrtare shënohet vetëm vendi apo origjina dhe jo vendlindja, siç është në vende të tjera të botës?
Një përgjigje e thjeshtë mund të jetë se zviceranëve u pëlqen t’i bëjnë gjërat në mënyrën e tyre (shpesh të pazakontë).
Por në fakt, kjo ide bëri xhiron e Asamblesë Federale në vitin 2001, kur parlamenti debatoi për zëvendësimin e sistemit të “vendit të origjinës” në favor të vendit të lindjes.
Megjithatë, ky ndryshim nuk ndodhi kurrë, sepse, siç theksoi një deputet, njerëzit mund të lindin diku rastësisht ose rastësisht, ndërsa një sistem i bazuar në prejardhjen është një tregues i vërtetë i origjinës së një personi.
Ideja lidhet ngushtë me fjalën gjermane ‘Heimat’, e cila fjalë për fjalë përkthehet në ‘shtëpi’, por në të vërtetë i referohet ‘atdheut’ të një personi, duke u lidhur me elementet e origjinës, identitetit, gjuhës, kulturës dhe përvojës.
Për këtë arsye, përcaktimi ‘vendi i origjinës’ në pasaportat zvicerane pasqyron rëndësinë në të cilën mbahet nocioni Heimat.
Çfarë ndodh kur një i huaj natyralizohet?
Emërtimi i vendit të origjinës vlen vetëm për Zvicrën, pra të huajt nuk do të mund të vendosin origjinën e tyre jozvicerane në pasaportën e tyre.
Por aty ku të huajt nuk kanë vend apo origjinë në Zvicër, zona nuk lihet bosh.
Në vend të kësaj, nëse një shtetas i huaj martohet me një zviceran, atëherë ai ose ajo automatikisht “trashëgon” origjinën e bashkëshortit.
Në raste të tjera, të huajt do të “birësohen” nga komuniteti ku jetojnë dhe ku marrin shtetësinë./Albinfo
