Parlamenti Evropian sot do të votojë pro ose kundër një Projekt-Rezolute për marrëdhëniet ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, si dhe për sulmin terrorist në fshatin Banjskë,.
Kjo rezolutë e iniciuar nga grupi politik i socialdemokratëve në PE, pritet të prezantohet në seancën e sotme, më 19 tetor.
Projekt-Rezoluta, e cila ka 29 pika, dënon ashpër “sulmin terrorist” ndaj policëve të Kosovës nga një “bandë e armatosur serbe në mes të operacionit më të madh të kontrabandës së armëve” në Banjskë në veri të Kosovës, i cili ndodhi më 24 shtator dhe rezultoi me vrasjen e një (Afrim Bunjaku) dhe plagosjen e dy policëve të Kosovës.
Të gjithë anëtarët e BE-së që nuk e kanë bërë tashmë këtë janë të ftuar të dënojnë gjithashtu këtë sulm. Gjithashtu shprehet keqardhje e thellë për viktimat dhe ngushëllime familjes dhe kolegëve të Afrim Bunjakut. Është vlerësuar bashkëpunimi i Policisë së Kosovës me partnerët ndërkombëtarë EULEX dhe KFOR në përgjigje të sulmit.
“Të gjitha palët kërkohen që të qetësojnë situatën në veri të Kosovës dhe të shmangin çdo retorikë apo veprim që do të çonte në rritje të mëtejshme të tensioneve. Gjithashtu kërkohet që të vërtetohen të gjitha faktet për sulmin dhe monitorimi i kujdesshëm i hetimeve nga autoritetet kosovare. BE-së i kërkohet të mbështesë hetimin nga autoritetet e Kosovës, duke përfshirë mbështetjen nga EULEX-i. Autorët përgjegjës për këto sulme duhet të mbajnë përgjegjësi dhe të përballen me drejtësinë. Autoritetet e Kosovës u kërkohet të zbulojnë të gjitha provat në lidhje me incidentin dhe që institucionet ndërkombëtare në Kosovë, përfshirë EULEX-in, t’i vlerësojnë këto dëshmi. Serbia pritet të bashkëpunojë plotësisht me hetimin dhe të sjellë para drejtësisë përgjegjësit për sulmin dhe që aktualisht banojnë në Serbi, në përputhje me ligjin, përfshirë ekstradimin e tyre në Kosovë”, thuhet në Rezolutë.
Theksohet se ky operacion i kontrabandës së armëve tregon për një akumulim serioz ushtarak dhe paraqet një përshkallëzim serioz, i cili bie ndesh me thirrjet e përsëritura të BE-së për deeskalim në veri të Kosovës.
Serbisë i bëhet thirrje që të përmbahet nga përshkallëzimi i mëtejshëm që kërcënon rendin kushtetues të Republikës së Kosovës dhe parandalon çdo kontrabandë të armëve përtej kufirit. Autoritetet e Kosovës u kërkohet gjithashtu që të dyfishojnë përpjekjet e tyre për të parandaluar kontrabandën e armëve në vend, e cila bëhet përmes ambulancave dhe objekteve kishtare të Kishës Ortodokse Serbe në veri të Kosovës.
Autoritetet e Kosovës janë gjithashtu të ftuara të punojnë në tregtinë e hapur të të gjitha mallrave dhe shërbimeve civile në këtë kuptim.
Rezoluta thekson më tej rëndësinë e përcaktimit të përgjegjësisë së Serbisë në sulmin e 24 shtatorit 2023 dhe nevojën për vendosjen e sanksioneve kundër Serbisë, në përputhje me masat ndaj Kosovës. BE-ja dhe anëtarët e saj janë të ftuar të përgatisin sanksione kundër organizatorëve, financuesve dhe autorëve të sulmit të 24 shtatorit 2023 në Banjskë, bazuar në gjetjet e hetimit.
Gjithashtu, BE-së i kërkohet të vendosë masa kufizuese ndaj lidershipit serb, nëse konfirmohet pjesëmarrja e tyre në sulmin në Banjskë ose ndonjë nga veprimet apo qëndrimet e lartpërmendura të dënuara, përfshirë mosgatishmërinë për të bashkëpunuar plotësisht me hetimin.
Këshillit i kërkohet të miratojë masa kufizuese të synuara, duke përfshirë, por pa u kufizuar në ngrirjen e aseteve dhe ndalimin e udhëtimit, kundër aktorëve destabilizues në veri të Kosovës dhe udhëheqësve të rrjeteve kryesore të krimit të organizuar. Në këtë kontekst, Këshilli ftohet të ndjekë shembullin e Shteteve të Bashkuara dhe të vendosë sanksione kundër Milan Radoiçiqit.
Rezoluta dënon ashpër praninë e ushtrisë serbe në kufirin me Kosovën, por mirëpret tërheqjen e disa trupave serbe nga kufiri i Kosovës dhe i bën thirrje Serbisë që të përmbahet nga përsëritja e situatave të tilla në të ardhmen. Serbisë i kërkohet të bëjë më shumë për të de-përshkallëzuar tensionet e shkaktuara nga prania e saj ushtarake.
Në këtë drejtim, Serbisë i kërkohet të tërheqë të gjitha bazat ushtarake të vendosura afër kufirit me Kosovën dhe pajisjet, duke përfshirë sistemet kundërajrore dhe njësitë e artilerisë së rëndë, të përmbahet nga çdo vendosje joproporcionale ushtarake në rajon në të ardhmen dhe të përfundojë të gjithë mbështetjen. për formacionet ilegale terroriste në veri të Kosovës.
Theksohet se një sjellje e tillë agresive ushtarake, së bashku me mesazhet politike të radikalizuara në Serbi dhe indikacionet e forta të përfshirjes së shtetit serb në dhunën e fundit në sferën politike në veri të Kosovës, tregojnë për një politikë shumë të rrezikshme por koherente të Serbisë. Qeveria ndaj Kosovës dhe partnerëve të saj perëndimorë.
Sulmet e dhunshme në maj 2023 kundër ushtarëve të KFOR-it, policëve të Kosovës dhe gazetarëve janë dënuar ashpër. Ftohen autoritetet kompetente që të nxjerrin para drejtësisë të gjithë autorët përgjegjës të këtyre sulmeve.
Rezoluta i bën thirrje KFOR-it të krijojë një plan për veriun e Kosovës në rast të përshkallëzimit të mëtejshëm. Vendosja e 200 trupave britanike në Kosovë për të përforcuar KFOR-in është mirëpritur dhe shteteve anëtare të BE-së u kërkohet të dërgojnë trupa shtesë pa vonesa të mëtejshme. Vendimi i NATO-s për të pajisur KFOR-in me armë më të rënda në mënyrë që të ketë një aftësi më të madhe luftarake është mirëpritur fuqishëm. NATO-s i kërkohet të sigurojë që KFOR-i të ketë kapacitet adekuat për monitorim dhe mbikëqyrje të vazhdueshme të gjithë veriut të Kosovës për të siguruar që çdo inkursion paraushtarak ose sulm, veprim ose tentativë për rrëmbim të policëve të Kosovës mund të zbulohet menjëherë. BE-së dhe shteteve të saj anëtare nxiten që të rrisin më tej njësitë e EULEX-it në terren, veçanërisht në veri të Kosovës dhe, nëse është e nevojshme, të forcojnë përkohësisht rolin e saj në përgjigje të sfidave të sigurisë në veri të Kosovës.
Në dokument thuhet se shpreh keqardhje të thellë që Serbia dhe Republika Srpska në Bosnje dhe Hercegovinë shpallën një ditë zie kombëtare për tre serbët e vrarë, të cilët quhen terroristë, e cila synon të vërtetojë historinë se “këta terroristë janë heronj që luftuan për serbët” çështje, e cila shkakton “tensione të forta politike në rajon”.
Rezoluta bën thirrje për një rritje të bashkëpunimit ndërkombëtar dhe ndërkufitar ndërmjet Serbisë dhe Kosovës në luftën kundër krimit të organizuar dhe shpreh keqardhjen që është arritur vetëm përparim i kufizuar në hetimin dhe ndjekjen penale të rasteve të tilla.
Shqetësimi është shprehur për situatën sfiduese që ka të bëjë me luftën kundër krimit të organizuar në veri të Kosovës, ku bandat kriminale vazhdojnë të veprojnë dhe të kenë efekt të dëmshëm në jetën e qytetarëve të Kosovës në komunat veriore.
Shqetësim gjithashtu është shprehur për provat që lidhin grupet e dhunshme kriminale në veri të Kosovës dhe Serbisë me shtetin serb. KFOR-i dhe EULEX-i ftohen që rregullisht të kryejnë vlerësime të përbashkëta të sigurisë në veri të Kosovës në mënyrë që të vlerësohet situata e sigurisë dhe të fokusohet më shumë në krimin e organizuar, i cili luan një rol të rëndësishëm në ngjarjet në atë rajon.
Dokumenti shpreh keqardhjen që gjykata e Beogradit hodhi poshtë propozimin e prokurorisë për të ndaluar Milan Radoiçiqin, duke marrë parasysh rrezikun e arratisjes, edhe pse Radoiçiq mori përgjegjësinë për organizimin e sulmit të 24 shtatorit 2023.
“Shqetësime të thella janë shprehur për mundësinë që të gjithë aktorët përgjegjës për sulmet në Banjskë të mos dalin para drejtësisë”
Rezoluta i bën thirrje Serbisë dhe Kosovës që të dënojnë të gjitha format e dhunës dhe provokimeve dhe të bëjnë thirrje për përmbajtje dhe ndërprerje të menjëhershme të çdo veprimi që mund të rrisë më tej tensionet.
Serbisë dhe Kosovës i kërkohet të përmbahen nga veprimet e njëanshme që mund të kërcënojnë paqen dhe stabilitetin në rajon, dhe në vend të kësaj, të punojnë në mënyrë aktive drejt zgjidhjes paqësore të mosmarrëveshjeve përmes dialogut të lehtësuar nga BE-ja.
Ai dënon dhe ankohet për pjesëmarrjen e autoriteteve serbe në sulmin e 24 shtatorit 2023, duke përfshirë hezitimin e tyre për të bashkëpunuar në hetim, propagandë, glorifikimin, mbështetjen politike, qëndrimin e tyre të butë ndaj organizatorëve dhe autorëve të sulmit dhe madje edhe dispozitën. të shenjtërores dhe retorikës së përdorur nga liderët e Serbisë gjatë kësaj krize, si dhe përpjekjeve për të destabilizuar Kosovën.
Përkrahet normalizimi i marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.
“Thirrja drejtuar Serbisë dhe Kosovës përsëritet që të angazhohen në dialogun Beograd-Prishtinë me vullnet të mirë dhe me frymë kompromisi për të arritur një marrëveshje gjithëpërfshirëse, ligjërisht të detyrueshme për normalizimin e marrëdhënieve të tyre, bazuar në parimin e njohjes reciproke. në përputhje me të drejtën ndërkombëtare dhe pa vonesa të mëtejshme. Ftohen palët përkatëse që dialogu të fokusohet më shumë te qytetarët. EEAS i kërkohet të ndajë më shumë fonde për dialogun e udhëhequr nga BE”
BE-ja është e ftuar të forcojë rolin e saj si ndërmjetës në dialogun ndërmjet Serbisë dhe Kosovës dhe në Ballkanin Perëndimor në përgjithësi, dhe të propozojë një qasje të re, novatore dhe të balancuar për ndërmjetësimin ndërmjet palëve, në mënyrë që të kapërcehet ngërçi aktual, duke pasur parasysh se mënyra e vjetër e veprimit nuk është më e mundur pas sulmit të 24 shtatorit 2023 dhe se besimi në proces duhet të rikthehet.
“Në veçanti, Shefi i Diplomacisë Evropiane Joseph Borrelli dhe Përfaqësuesi Special i BE-së Miroslav Lajçak janë të ftuar të avancojnë dialogun në mënyrë proaktive dhe të raportojnë në Parlamentin Evropian jo më vonë se fundi i nëntorit 2023 për angazhimin, kontributet dhe arritjet e Serbisë dhe Kosovës në arritjen e qëllimeve të dialogut”, thuhet tutje në raport, ku theksohet se normalizimi i marrëdhënieve është thelbësor për përparimin e të dy rajoneve drejt anëtarësimit në BE.
“Sjellja jokonstruktive dhe keqdashja në lidhje me normalizimin e marrëdhënieve do të ketë pasoja për anëtarësimin e këtyre vendeve në BE. BE-së i kërkohet të marrë masa në kuadrin e ndihmës para anëtarësimit kundër atyre që nuk respektojnë marrëveshjet”.
Rezoluta i bën thirrje Serbisë dhe Kosovës që të zbatojnë plotësisht Marrëveshjen e Brukselit të 27 shkurtit 2023 dhe Aneksin Zbatues të saj (Marrëveshjen e Ohrit) të datës 18 Mars 2023, si dhe të gjitha marrëveshjet e mëparshme.
Në dokument bëhet e qartë se Serbia ka refuzuar të nënshkruajë marrëveshjet e Brukselit dhe Ohrit. EEAS dhe Komisioni Evropian janë thirrur për të siguruar zbatimin efektiv të këtyre marrëveshjeve.
“Kosova thirret të krijojë një Bashkësi të Komunave me shumicë serbe (CMU), në përputhje me Marrëveshjet e Brukselit të vitit 2013 dhe 2015, kushtetutën e vendit dhe vendimin e Gjykatës Kushtetuese të vitit 2015, pa vonesa të mëtejshme. Besohet se një zgjidhje përfundimtare dhe gjithëpërfshirëse do të nxisë bashkëpunimin, stabilitetin dhe prosperitetin në rajonin e gjerë”.
Në raport theksohet se sulmi në Banjskë më 24 shtator 2023 nuk duhet të përdoret si justifikim për të larguar vëmendjen nga dialogu për normalizim. Siç thonë ata, Serbia do të duhet të bëjë përpjekje për të rifituar besueshmërinë e saj në dialog dhe si rezultat i rolit të saj të dëmshëm në ngjarjet e 24 shtatorit 2023.
Kujtohet se dështimi i dialogut ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës do të kishte pasoja edhe për rolin e BE-së si një lojtar i besueshëm në politikën e jashtme.
Në dokument ankohet për vazhdimin e fushatës së Serbisë kundër njohjes së Kosovës dhe i kërkon Serbisë që të përmbahet nga përpjekjet për të izoluar Kosovën nga skena ndërkombëtare me një fushatë kundër njohjes së saj.
“Shprehim keqardhje të thellë për kundërshtimin e Serbisë ndaj anëtarësimit të Kosovës në Këshillin e Evropës, e cila në mënyrë të qartë shkel Marrëveshjen e Brukselit të 27 shkurtit 2023. Serbisë i kërkohet gjithashtu që të përmbahet nga kërcënimet apo përdorimi i forcës, në përputhje me detyrimet e saj ndërkombëtare”.
Për më tepër, Rezoluta ankohet për bojkotimin e institucioneve gjyqësore që mbështetën partitë politike nacionaliste serbe, po ashtu ankohet për bojkotimin e zgjedhjeve lokale në veri të Kosovës më 23 prill 2023 nga partia kryesore politike etnike serbe në veri të Kosovës. Lista Serbe, dhe frikësimi i politikanëve serbë të opozitës, ankohet edhe për insistimin e qeverisë së Kosovës për kryetarët shqiptarë në komunat veriore, duke qenë se legjitimiteti i ulët i tyre pengon procesin e pajtimit dhe integrimit të Kosovës dhe komunitetit serb në veri të Kosovës.
Theksohet se është ende thelbësore mbajtja e zgjedhjeve lokale në katër komuna në veri të Kosovës për të qetësuar tensionet dhe për t’u bërë thirrje autoriteteve që të sigurojnë pjesëmarrjen e plotë të të gjitha partive politike në zgjedhje të lira, të ndershme, demokratike dhe paqësore. Edhe Serbia është e ftuar të angazhohet për pjesëmarrjen publike të serbëve të Kosovës në zgjedhje, duke qenë se Lista Serbe tashmë ka paralajmëruar pjesëmarrjen e saj të pakushtëzuar. Në këtë kontekst, Serbisë i bëhet thirrje që të mos ndërhyjë në procesin zgjedhor në Kosovë.
Serbëve të Kosovës u kërkohet të kthehen në institucionet e Kosovës dhe të përmbahen nga përshkallëzimi i mëtejshëm i tensioneve në terren, ndërsa qeveria inkurajohet që të rrisë ndjeshëm përpjekjet për riintegrimin e tyre, duke pasur parasysh se iniciativat për përfshirjen e komunitetit serb në strukturat politike, sociale dhe ekonomike të Kosovës. janë ende shumë të kufizuara. Thirrja drejtuar autoriteteve të Kosovës për të përmirësuar dialogun e brendshëm me organizatat e pavarura të shoqërisë civile në komunat veriore me qëllim të ndërtimit të besimit dhe lehtësimit të jetës së përditshme të serbëve të Kosovës përsëritet.
Rezoluta ankohet për masat negative të marra nga Këshilli Evropian ndaj Kosovës dhe kërkon tërheqjen e tyre.
BE-së i kërkohet të veprojë si një ndërmjetës i ndershëm në procesin e normalizimit dhe të ndryshojë urgjentisht politikën e saj të zbutjes ndaj Serbisë.
“Shprehim shqetësim të thellë për ndikimin destabilizues të autoriteteve serbe të Presidentit Vuçiq në të gjithë rajonin dhe dënon mbështetjen e vazhdueshme të BE-së për autoritetet serbe dhe mungesën e kritikave, pavarësisht nga mospërputhja e vendit me sanksionet e BE-së kundër Rusisë, e cila rregullisht dhe shpesh mban takime me autoriteteve ruse, për shkak të rrëshqitjes së demokracisë në vend dhe mungesës së progresit në reformat në lidhje me BE-në, dhe pavarësisht ndikimit destabilizues të politikës serbe në të gjithë rajonin”, vazhdon tutje rezoluta e cila u bën thirrje autoriteteve dhe mediave serbe që të përmbahen nga gjuha e urrejtjes kundër qytetarëve të Kosovës dhe përhapja e gënjeshtrave për “spastrim etnik” dhe “pogrome” në Republikën e Kosovës, për të cilat nuk ka asnjë provë.
“Asamblesë Kombëtare të Serbisë i kërkohet të ndalojë përdorimin e retorikës nxitëse, të mbështesë procesin e dialogut parlamentar dhe të arrijë një konsensus për çështje të rëndësishme reformash”.
Rezoluta rikujton se marrëveshja për liberalizimin e vizave për Kosovën nuk është, se nuk duhet të lidhet me dialogun dhe se duhet të hyjë në fuqi më së voni më 1 janar 2024.
“Kjo rezolutë dënon ashpër vazhdimin e përpjekjeve ruse për të ndikuar në Ballkanin Perëndimor, veçanërisht midis Serbisë dhe Kosovës duke shfrytëzuar ndarjet kulturore, etnike dhe fetare dhe duke destabilizuar forcat pro-demokratike, dhe kërkon një shpjegim të plotë të rolit që Rusia mund të kishte luajtur në sulmin që u zhvillua në Banjskë”.
Kjo rezolutë me udhëzim të Presidenti i Parlamentit Evropian i është dërguar Presidentit të Këshillit Evropian, Komisionit, Zëvendës Presidentit të Komisionit / Përfaqësuesit të Lartë të Bashkimit për Punë të Jashtme dhe Politikë të Sigurisë, qeverive dhe parlamenteve të shtetet anëtare dhe presidentët, qeveritë dhe parlamentet e Kosovës dhe Serbisë.
