Situata në pjesën veriore të Kosovës, muajin e fundit është përkeqësuar, dhe krejt nisi nga suspendimi më 3 nëntor i drejtorit rajonal të policisë në veri, Nenad Gjuriq, i cili kishte refuzuar që të zbatonte vendimin e Qeverisë për shpërndarjen e fletave qortuese, për shoferët që kanë makina me targa të lëshuara nga Serbia.
Tashmë serbët janë mobilizuar duke vënë barrikada në disa rrugë, e duke bllokuar kështu edhe qasjen në dy pikat kufitare të Kosovës me Serbinë, Jarinje dhe Bërnjak.
Madje Serbia ka kërcënuar me dërgimin e forcave në Kosovë, duke i bërë kërkesë zyrtare KFOR-it.
Ndërmjetësit e bisedimeve po i takojnë krerët institucionalë në Kosovë e në Serbi për të tentuar të gjejnë një zgjidhje, nëse jo të përhershme, së paku momentale për tejkalimin e kësaj krize.
Por, një hulumtim i gazetës zvicerane “NZZ am Sonntag” ka treguar se “Zvicra po ndërmjetëson në mënyrë diskrete në prapaskenë midis Serbisë dhe Kosovës dhe kërkon të parandalojë që konflikti të përshkallëzohet më tej”.
Në mes të nëntorit, sipas NZZ, Departamenti Federal i Punëve të Jashtme (FDFA) i Zvicrës priti përfaqësues të të dy vendeve në Zvicër. “Një takim i tillë ka ndodhur një javë pas tërheqjes së serbëve nga institucionet kosovare”, konfirmon zëdhënësja e FDFA-së, Elisa Raggi. Për arsye konfidencialiteti, FDFA nuk dëshiron të thotë saktësisht se ku janë zhvilluar bisedimet.
Siç vijon FDFA, ky takim nuk ishte një rast i izoluar. Që nga viti 2015, Zvicra ka mbështetur Bashkimin Evropian, i cili është përgjegjës për dialogun e normalizimit ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, me instrumentet e veta plotësuese: “Departamenti për Paqe dhe të Drejtat e Njeriut ka organizuar takime të rregullta ku marrin pjesë përfaqësues të partive më me ndikim nga të dy vendet”.
Ky diskutim larg syrit të publikut është i rëndësishëm në mënyrë që përfaqësuesit e Kosovës dhe Serbisë të shkëmbejnë rregullisht pikëpamjet për çështjet politike dhe të ndërtojnë besim. “Kjo lejon kontakte të drejtpërdrejta diskrete, për shembull, për të parandaluar shpërthimin e dhunës”, thotë FDFA për NZZ. Përveç kësaj, idetë mund të testohen, të cilat më pas do të përfshihen në negociatat zyrtare.
Franz Gruter është gjithashtu i shqetësuar për situatën e pasigurt në Ballkanin Perëndimor. Këshilltari Kombëtar i SVP-së është kryetar i Komisionit për Punë të Jashtme të Këshillit Kombëtar dhe udhëton në Kosovë të hënën për dy ditë për të parë situatën në terren. “Më pas do t’ia sjell përshtypjet e mia ministrit të Jashtëm Ignazio Cassis”, thotë Gruter. Udhëtimi ishte iniciuar para shpërthimit të tensioneve të fundit. Tani vizita merr një eksplozivitet të veçantë.
Gruter do të takohet me kryetarin e Komisionit për Punë të Jashtme të Kuvendit të Kosovës në Prishtinë. Përveç kësaj, ai është pjesë e delegacionit të kreut të Ushtrisë Zvicerane, Thomas Sussli, i cili si çdo vit para Krishtlindjeve viziton trupat e “Swisscoy” të stacionuara në Kosovë, transmeton Klankosova.tv.
Zvicra ka marrë pjesë në misionin e KFOR-it në Kosovë që nga viti 1999. Tani janë 195 ushtarë zviceranë në terren.
Gruter thotë se është shumë i shqetësuar. “Ky konflikt ka potencialin të përshkallëzohet relativisht shpejt”. Ai sheh paralele me situatën në kufirin me Ukrainën një vit më parë. Në atë kohë, presidenti rus Putin kishte çuar tanket e tij atje lart. “E gjithë Evropa ishte në gjumë, askush nuk e priste seriozisht një luftë”. Dy muaj më vonë, Putini bombardoi Kievin. “Nuk mund të përjashtohet që e njëjta gjë të ndodhë në Ballkan dhe Serbia të pushtojë Kosovën me mbështetjen e Rusisë”. Prandaj ai e mirëpret shumë faktin që Zvicra po ofron zyrat e saj të mira në këtë situatë.
Jo të gjithë ndajnë pesimizmin e Gruterit.
Jean-Hubert Lebet, i cili ishte ambasador i Zvicrës në Kosovë nga viti 2016 deri në vitin 2020, nuk pret një pushtim. “Si ambasador kam përjetuar disa herë provokime të tilla serbe”, thotë Lebet. “Ishte një blof çdo herë dhe nuk e kuptoj pse duhet të ishte ndryshe këtë herë”.
Ai thotë se rreziku është shumë i madh për Serbinë. “NATO do të kundërpërgjigjet menjëherë dhe Serbia do të humbiste çdo perspektivë të integrimit në BE”.
Por, sa delikate është situata në të vërtetë?
FDFA i referohet një njoftimi për shtyp të lëshuar nga Këshilli Federal më 23 nëntor. Aty shkruan: “Për momentin, situata është e qëndrueshme, por ende karakterizohet nga luhatshmëri”.
Ky vlerësim përputhet me faktin se megjithëse shefi i ushtrisë Sussli po i përmbahet vizitës së trupave në Ballkanin Perëndimor, programi u ndryshua në një njoftim të shkurtër. Siguria e të gjithë pjesëmarrësve ka përparësinë kryesore, shkruan Departamenti i Mbrojtjes.
“Fillimisht ishte planifikuar një vizitë e delegacionit në veri të Kosovës. Megjithatë, në sfondin e situatës aktuale, programi është përshtatur”. /Klankosova
