Ka kaluar kohë që nuk jam ndjerë vërtet e lodhur dhe e tensionuar në fund të një dite të gjatë. Megjithatë, e njoh mirë këtë ndjesi dhe e kuptova menjëherë kur një kolege me fëmijë të vegjël më foli për një fenomen të quajtur “shpërthimi pas shkollës.”
Ky term, i krijuar nga eksperti i prindërimit Andrea Loewen Nair, përshkruan mënyrën se si fëmijët mund të mbajnë emocionet e tyre gjatë gjithë ditës në shkollë dhe pastaj t’i lëshojnë duke shpërthyer kur kthehen në shtëpi.
Shpërthimi pas shkollës nuk është një diagnozë formale, por është një “fenomen i zakonshëm,” tha Rosanna Breaux, profesoreshë asistente e psikologjisë në Virginia Tech.
A mund ta bëjnë edhe të rriturit këtë?
Absolutisht, tha Kathryn Humphreys, profesoreshë e asociuar e psikologjisë dhe zhvillimit njerëzor në Universitetin Vanderbilt, edhe pse ne ka më shumë gjasa të jemi të irrituar ose të tensionuar sesa të shpërthejmë në një krizë të plotë. Sidoqoftë, mund të zgjidhim një konflikt me një tjetër anëtar të familjes sonë, shtoi ajo.
Nëse shpesh shpërtheni pas një dite të gjatë, ekspertët ndajnë disa mënyra për të parandaluar këtë rënie emocionale.
Kuptoni kur po qëndroni të tensionuar gjithë ditën.
A kaloni nga një detyrë te tjetra pa ndaluar? Për të shmangur një shpërthim, bëni “mikropauza”, ose pushime të shkurtra ku ndryshoni vendndodhjen, edhe vetëm për të marrë një gotë ujë gjatë ditës, tha dr. Breaux.
Një përmbledhje studimesh e botuar në 2022 zbuloi se pushimet e shkurtra reduktojnë lodhjen mendore dhe përmirësojnë mirëqenien e punonjësve. Bërja e mikropauzave është e mirë edhe për mirëqenien fizike dhe mund të ndihmojë të shmangni “sindromën e vitheve të vdekura”.
Ose, kur ndjeni që stresi po rritet, gjeni një qoshe (relativisht) të qetë në vendin tuaj të punës ose në shtëpi për një moment oazë, disa minuta qetësie gjatë ditës që mund t’ju bëjnë të ndiheni më pak të lodhur.
Vendosni një rutinë për fundin e ditës.
Kur lë zyrën time, punoj në tren deri në stacion, dhe pastaj hyj direkt në kaosin e shtëpisë, gatuaj, kontrolloj detyrat e shkollës, laj rrobat.
Në vend të kësaj, duhet të ndërtoj disa minuta tranzicioni, tha Jennifer Blossom, profesoreshë asistente e psikologjisë klinike në Universitetin e Maines. Kjo i jep trupit dhe trurit tuaj sinjalin se po qetësoheni dhe po kaloni nga puna te shtëpia.
Ajo më këshilloi të mbyll laptopin për minutat e fundit të udhëtimit dhe të bëj diçka të këndshme, si të dëgjoj një podcast ose një libër audio.
Kur të arrini në shtëpi, ose të mbyllni zyrën tuaj në shtëpi, pyesni veten, tha dr. Humphreys. A jeni të uritur? Të lodhur nga biseda? Të mpirë nga ulja?
Nëse vini re një model, vendosni një rutinë të shkurtër që ju bën të ndiheni të rikuperuar, tha dr. Breaux. “Për disa njerëz ky është një dush i shpejtë,” shtoi ajo. “Për të tjerët, është të çoni qenin për një shëtitje.”
Unë kam ndaluar së vrapuari direkt në diçka “produktive.” Regjimi im i ri pas punës përfshin një pije të ngrohtë me mjaltë dhe arra, një shëtitje të shkurtër dhe podcast-in e BBC-së “The Food Chain.” Nëse kam pak më shumë energji, shoh nëse mund të identifikoj këngën e zogjve gjatë shëtitjes me aplikacionin Merlin Bird ID nga Cornell Lab.
Jini të qartë për atë që keni nevojë (si kohë e qetë).
Pas bisedave me ekspertët, kuptova se kisha nevojë për kohë të qetë ndërsa ndërroja ritmin. Megjithatë, nuk i jepja të njëjtin konsideratë adoleshentes sime në ditët kur e merrja nga shkolla. Në vend të kësaj, e bombardoja me pyetje si: “Si shkoi shkolla?”
“Pyetjet vendosin kërkesa mbi ne,” tha dr. Blossom. “Duhet të organizoni mendimin tuaj, duhet të përgjigjeni pyetjes.” Në vend të kësaj, thoni diçka neutrale dhe mbështetëse, si: “Jam shumë e lumtur të të shoh,” sugjeroi ajo.
Burri im punon nga shtëpia, kështu që javën e kaluar i kërkova nëse mund të ndalonte së më bëri pyetje kur hyja në derë. Ai qeshi pak, por tha se do ta bënte.
Një natë tjetër, ai më tha se ishte “i lumtur që më shihte” ndërsa shkoja për të marrë një ëmbëlsirë dhe për të dalë për një shëtitje. Ishte pak i ftohtë, por e vlerësova përpjekjen. Shpërthimi u shmang.
Për “sleepmaxxers,” gjumi i mirë është bërë një obsesion.
Shumë amerikanë, veçanërisht gjenerata Z, tani kuptojnë rëndësinë e një gjumi të mirë nate. Por njerëzit të njohur në rrjetet sociale si “sleepmaxxers” shfaqin me krenari përpjekjet ekstreme që bëjnë për ta arritur atë. Disa ekspertë janë të shqetësuar. / NYT
