Ndërsa bota vazhdon të përballet me valët ekstreme të të nxehtit, të cilat po bëhen gjithnjë e më të zakonshme falë ndryshimeve klimatike, ajo që veshim është një komponent jetik në mënyrën se si ne qëndrojmë të freskët. Studiuesit kanë zbuluar se duke veshur rroba të përshtatshme jemi jo vetëm më rehat, por kursejmë dhe para.
Pra, çfarë duhet të vishni për të qëndruar cool?
Ngjyra dhe dizajni
Kur bëhet fjalë për ngjyrën, shumica e njerëzve veshin të bardhë në verë, sepse e bardha reflekton rrezet e diellit, në vend që të thithë dritën si e zeza.
Megjithatë, kjo teori bëhet pak më e ndërlikuar kur fillojmë të flasim për trashësinë dhe përshtatjen e veshjeve, sepse nxehtësia nuk vjen vetëm nga dielli, por edhe nga trupi ynë. Kur kjo nxehtësi trupore ndeshet me veshjen e bardhë, ajo reflektohet përsëri tek ne.
Në vitin 1980, një studim se pse beduinët veshin rroba të zeza në shkretëtirë, zbuloi se ekspozimi ndaj nxehtësisë ishte i njëjtë si nëse ata vishnin të zeza ashtu edhe kur vishnin rroba të bardha.
Si është e mundur?
Pëlhurat me ngjyrë të zezë janë një radiator më i mirë i nxehtësisë, që do të thotë se thithin nxehtësinë që buron nga trupi, kështu që kjo mund të luajë gjithashtu një rol në ftohjen e trupit tuaj. Sekreti i beduinëve është veshja e rrobave të zeza të lirshme, veçanërisht nëse fryn erë. Rrobat e zeza të lirshme ngrohin hapësirën midis pëlhurës dhe lëkurës, duke nxitur një rrymë ajri lart si një oxhak dhe duke siguruar lehtësim ftohjeje.
“Sasia e nxehtësisë që fiton një beduin i ekspozuar në shkretëtirën e nxehtë është e njëjtë nëse ai vesh një mantel të zi, apo të bardhë, – vëren studimi, – por nxehtësia shtesë e përthithur nga rrobat e zeza humbet para se të arrinte në lëkurë”.
Por përshtatja e veshjes është edhe më e rëndësishme se ngjyra. Nëse do të vishni veshje të ngushta, atëherë rrini me të bardhën.
Çështjet e materialit
“Zgjedhja e pëlhurës është vendimtare,” thotë stilistja dhe shkrimtarja e modës Heather Newberger.
Kur bëhet fjalë për përshtatjen, pëlhurat e thurura të lehta si pambuku dhe mëndafshi zakonisht janë më të mira sesa thurjet.
“Përsa i përket veshjeve, është më mirë të kemi një material që lejon avullin e ujit të kalojë në mënyrë që të mos bllokojë avullimin e djersës,” thotë Rhett Allain, profesor i asociuar i fizikës në Universitetin Juglindor të Luizianës. “Disa nga materialet më të reja të përdorura në sport e bëjnë këtë. Pambuku nuk bën aq mirë me këtë,” shtoi ai.
Të gjitha tekstilet bllokojnë rrezatimin infra të kuqe të lëshuar nga trupi deri në një farë mase, gjë që ndihmon të na mbajnë ngrohtë në mot të ftohtë, por nuk është ideale në një ditë të nxehtë dhe prandaj veshja e rrobave që marrin frymë është e rëndësishme. Pambuku i paveshur, liri, najloni dhe poliesteri klasifikohen të gjitha si pëlhura që marrin frymë në një farë mase, që do të thotë se ato lejojnë djersën dhe nxehtësinë të dalin përmes materialit. Megjithatë, ato janë të ndryshme nga pëlhurat e egra, të cilat tërheqin në mënyrë aktive ujin nga trupi juaj.
Pambuku dhe poliesteri thithin dhe pasqyrojnë shumicën e rrezeve infra të kuqe që i godet gati 99%, që do të thotë se ato shpesh duken të bardha në imazhet infra të kuqe. Por këto materiale lejojnë gjithashtu 30-40% të dritës së dukshme të kalojë. Ky kombinim mund të shkaktojë që trupi të ngrohet më shpejt, sipas studiuesve në Institutin e Teknologjisë në Massachusetts. Kjo ndodh sepse drita e dukshme që hyn mund të gjenerojë nxehtësi që më pas nuk mund të shpëtojë si rrezatim infra të kuqe i gjeneruar nga trupi.
Por mekanizmi tjetër ftohës i trupit, djersitja, luan gjithashtu një rol. Pambuku thith lagështinë, por nuk thahet shpejt, kështu që nëse jeni duke djersitur shumë, rrobat tuaja do të mbeten të lagura, duke i bërë ato më pak të rehatshme. Liri përdoret gjerësisht pasi ka frymëmarrje të shkëlqyer për shkak të fibrave të mëdha, por si pambuku thahet ngadalë. Leshi Merino ka qenë një zgjedhje popullore për entuziastët e ambienteve të jashtme, pasi ajroset dhe thith lagështinë pa e mbajtur erën.
Najloni dhe poliesteri përdoren në shumicën e veshjeve aktive pasi thithin lagështinë dhe thahen shpejt, por ruajnë erën. Hulumtimet kanë treguar gjithashtu se najloni ka një thithje më të lartë lagështie dhe aftësi më të mira thithëse se poliesteri, por thahet më ngadalë. Megjithatë, fibrat sintetike si najloni dhe poliesteri mund të ndjehen të pakëndshme kur lagen dhe një studim sugjeroi veshjet prej bambuje, një përcjellës i ulët i nxehtësisë dhe që nuk cenon rehatinë.
“Nëse vërtet dëshironi të qëndroni të ftohtë, atëherë zhvishuni plotësisht për sa kohë që kjo është e përshtatshme sigurisht”, thotë George Havenith, profesor i fiziologjisë mjedisore dhe ergonomisë në Universitetin Loughborough në Leicestershire.
Rrobat e mbrojnë lëkurën tuaj, por të qenit lakuriq është më mirë për ta mbajtur lëkurën të freskët. Sa më pak veshje të vishni, aq më shumë mundësi ka për një shkëmbim të nxehtësisë avulluese midis lëkurës dhe ajrit. Edhe pse sigurisht, mbrojtja e lëkurës tuaj nga rrezet UV është një prioritet.
Por mund të ketë alternativa, materiale dhe pëlhura të reja që do të ndihmojnë në ftohjen e trupit.
Shkencë e re
Kompanitë sportive si Nike dhe Adidas investojnë miliona në dizajnimin e pëlhurave inteligjente dhe shkencëtarët gjithashtu kanë derdhur burime për të hulumtuar se cilat pëlhura janë më të mira për të mbajtur trupin të freskët. Shkencëtarët në MIT zbuluan se ekuilibri kryesor për lejimin e nxehtësisë që të rrezatojë larg trupit në mënyrë më efektive është një material që është i errët ndaj dritës së dukshme – reflekton dhe nuk thith dritën e diellit – por transparent në rrezet infra të kuqe – duke lejuar që nxehtësia të largohet nga trupi në vend që të bllokohet ndërmjet materialit dhe lëkurës. Ata zbuluan se duke i bërë fibrat e najlonit dhe poliesterit më të holla – rreth një mikrometër në diametër – dhe duke i gërshetuar ato në një fije 30 mikrometra të trashë, mund të ndihmonte përdoruesin të mbajë një temperaturë më të rehatshme.
Shkencëtarët në Universitetin e Maryland në SHBA zhvilluan gjithashtu fibra sintetike me veshje që në fakt ndryshojnë strukturën e tyre në përgjigje të kushteve të jashtme, duke lëshuar më shumë nxehtësi ndërsa temperatura rritet. Fijet adaptive zgjerohen, duke ndryshuar hapësirën midis fibrave. Hapësira më e gjerë lejon që tekstili të marrë frymë, duke lejuar që nxehtësia të rrezatojë në mënyrë që përdoruesi të ftohet.
Duke u lagur
“Ndoshta, mënyra më e mirë për të qëndruar të freskët në vapë kur bëhet fjalë për veshjen është në fakt veshja e rrobave të lagura,” thekson Allain. Uji ka nevojë për energji të nxehtësisë që të avullojë dhe ndërsa bën këtë kalim nga lëngu në gaz, ai përdor nxehtësinë që vjen nga trupi juaj, duke e ftohur lëkurën dhe duke ulur temperaturën e trupit tuaj.
Pra, rezulton se zgjedhja e një veshjeje për të qëndruar cool është pak më e ndërlikuar sesa thjesht të veshësh një bluzë të bardhë. Por pëlhura e duhur, përshtatja e duhur dhe herë pas here një spërkatje me ujë kur është e mundur do t’ju ndihmojnë të mbani temperaturën tuaj të ulët.
