E gjeni veten në gjendje të vlerësoni kohën pa i hedhur një sy orës, edhe kur ka kaluar një kohë që nuk keni parë? Shumica e individëve me neurologji tipike posedojnë një “orë” të brendshme që përgjithësisht mat se sa kohë ka kaluar.
Por, disa individë, të tillë si individët me çrregullim të hiperaktivitetit të deficitit të vëmendjes (ADHD) u mungon ky sens natyror i mbajtjes së kohës. Kjo shpesh quhet “verbëri në kohë”.
Verbëria e kohës mund të ndikojë ndjeshëm në jetën tuaj të përditshme, duke penguar aftësinë tuaj për të përmbushur afatet, për të menaxhuar përgjegjësitë dhe për të planifikuar në mënyrë efektive.
Verbëria e kohës nuk është një diagnozë zyrtare mjekësore, por një term i përdorur për të përshkruar vështirësitë që mund të keni në perceptimin dhe menaxhimin e saktë të kohës.
Njerëzit me verbëri kohore mund të kenë vështirësi me detyrat që lidhen me kohën, të tilla si vlerësimi se sa kohë do të zgjasë një aktivitet, respektimi i orarit dhe njohja kur është e përshtatshme për të filluar ose përfunduar detyrat.
Verbëria e kohës shpesh shoqërohet me kushte të tilla si ADHD dhe çrregullimi i spektrit të autizmit (ASD).
Simptomat e verbërisë së kohës
Këtu janë disa simptoma ose shenja të zakonshme të verbërisë së kohës:
Vlerësimi i dobët i kohës: Ju shpesh mund të nënvlerësoni ose mbivlerësoni kohën e nevojshme për aktivitete të caktuara, duke çuar në vështirësi në menaxhimin e kohës.
Vonesa kronike: Shpesh mund të mbërrini me vonesë në takime ose tubime shoqërore. Kjo është zakonisht e paqëllimshme dhe frustruese si për ju ashtu edhe për ata përreth jush.
Zvarritje: Ju mund të zvarritni detyrat sepse keni vështirësi të vlerësoni se sa kohë keni.
Afatet e humbura: Vështirësia në ndjekjen e afateve dhe orareve mund të rezultojë në takime të humbura, detyra ose angazhime të tjera të ndjeshme ndaj kohës.
Vështirësia me tranzicionet: Menaxhimi i tranzicioneve nga një aktivitet në tjetrin mund të jetë sfidues. Ju mund të keni vështirësi për të zhvendosur fokusin ose për të përfunduar një detyrë për të filluar një tjetër.
Ndjenja se koha po ecën shumë shpejt: Mund të përjetoni një ndjesi se koha po kalon shumë shpejt, duke çuar në ankth ose stres.
Vështirësi në planifikimin përpara: Ju mund të keni vështirësi të planifikoni për të ardhmen, pasi e keni të vështirë të imagjinoni dhe përgatiteni për ngjarjet ose përgjegjësitë që ju presin.
Impulsiviteti: Në disa raste, verbëria e kohës mund të çojë në sjellje impulsive, të tilla si marrja e vendimeve pa marrë parasysh pasojat afatgjata ose duke vepruar pa planifikuar.
Çfarë e shkakton verbërinë e kohës?
Verbëria e kohës nuk është kuptuar plotësisht dhe shkaqet e sakta nuk janë të qarta. Megjithatë, disa faktorë mund të kontribuojnë në verbërinë e kohës:
Në themel të ADHD ose ASD: Vështirësitë me perceptimin e kohës, të tilla si ndjenja e kohës që lëviz më shpejt dhe vështirësitë në detyrat e lidhura me kohën, mund të jenë një simptomë qendrore në individët me ADHD ose gjendje të spektrit autik.
Faktorët neurologjikë: Dallimet në strukturën dhe funksionin e trurit – duke përfshirë korteksin paraballor dhe zonat e tjera përgjegjëse për funksionet ekzekutive – mund të luajnë një rol në perceptimin e kohës. Për shembull, dëshmitë sugjerojnë që njerëzit me ADHD mund të përjetojnë mosfunksionim në korteksin frontal, i cili është i lidhur me perceptimin e kohës dhe funksionet ekzekutive.
Çrregullimi i dopaminës: Hulumtimet sugjerojnë se disrregullimi i dopaminës, një neurotransmetues i lidhur me vëmendjen dhe perceptimin e kohës, vërehet shpesh tek individët me ADHD. Kjo mund të ndikojë në aftësinë e tyre për të vlerësuar me saktësi kalimin e kohës.
Dallimet e përpunimit njohës: Disa njerëz mund të përpunojnë informacionin në një mënyrë jolineare ose atipike, duke e bërë të vështirë matjen e saktë të kohës.
Opsionet e trajtimit verbërinë në kohë
Trajtimi për verbërinë e kohës mund të përfshijë sa vijon:
Terapia konjitive e sjelljes (CBT): CBT mund t’ju ndihmojë të zhvilloni aftësi më të mira të menaxhimit të kohës dhe të përmirësoni ndërgjegjësimin tuaj për sfidat e lidhura me kohën.
Ilaçet për ADHD: Dëshmitë sugjerojnë që medikamentet stimuluese priren të përmirësojnë perceptimin e kohës. Kjo mendohet të jetë e lidhur me rregullimin e niveleve të dopaminës në tru, pasi dopamina luan një rol në aspektet e vëmendjes dhe perceptimit të kohës.
Mbështetje terapeutike: Puna me një terapist ose trajner që është i specializuar në menaxhimin e kohës dhe funksionimin ekzekutiv mund të ofrojë udhëzime dhe strategji të vlefshme.
